Aan het eind van een idyllisch kronkelend weggetje in het Friese Raerd ligt de boerderij van boer Jaring Brunia. Vanaf de keukentafel heb je een prachtig uitzicht op de Aardpeer-grond. Jaring verwelkomt ons hartelijk en trakteert ons bij de lunch op een grote kop zelfgemaakte erwtensoep.

Tóch boer: tastbaar, voor mezelf en gericht op de lange termijn

Jaring: “Ik heb vroeger genoten van het opgroeien op een boerderij. Ik ben plattelandsvernieuwing gaan studeren, waarbij vooral het sociale aspect van het platteland aan bod kwam. Interessant, maar ik miste iets tastbaars. Ooit was ik hoofdslager in een supermarkt, en dat werk was super concreet. Daar hou ik van.

Tijdens mijn afstuderen ging ik weer thuis op de boerderij wonen. Het was belangrijk voor me om buiten te zijn, te ondernemen, eigen baas te zijn en iets met duurzaamheid te doen. Vroeger zei ik altijd: ik word geen boer, no way. Hoe meer ik me in de landbouw verdiepte, hoe minder ik ervan snapte. Toen ontdekte ik permacultuur en andere vormen van natuurvriendelijk boeren. Zo kan het dus ook, dacht ik. Ondanks dat mensen om mij heen zeiden dat het niet kon, triggerde dat me juist. Toen ben ik begonnen als boer: tastbaar, voor mezelf en gericht op de lange termijn.”

De enige erkende melkveefokkerij van Friese Roodbont koeien

“Ik begon zonder koeien, want die had mijn vader verkocht. In 2015 verdween het melkquotum en dat jaar gebruikte ik als 'oefenjaar' om te starten met koeien. In de jaren daarna kocht ik meer koeien, van vier verschillende rassen. In 2020 begon ik met de fok van Friese Roodbont koeien. Nu ben ik de enige erkende fokker van Fries Roodbont melkvee.* Daar ben ik natuurlijk trots op.”

Het natuurlijke ritme

“Ik werk toe naar een volledige Fries Roodbonte kudde. Mijn koeien kalveren in het voorjaar, volgens het natuurlijke ritme van de koe. Ik probeer de natuur zo goed mogelijk na te bootsen en blijf bomen planten voor een diverser landschap. Mijn koeien krijgen biodynamisch krachtvoer: gerst en lupine.

Het ecologische proces is leidend in mijn aanpak. Dit betekent meer biodiversiteit, een gezondere bodem, gezondere koeien en een betere omgeving voor mijn kinderen en mij. Hoe gezonder het systeem wordt, hoe makkelijker het gaat. Er is dan geen antibiotica en ontworming nodig. Hoe langer je dat niet gebruikt, hoe beter de bodem floreert.”

Het perfecte plaatje blijft een uitdaging

“De afgelopen tien jaar heb ik me gefocust op het perfecte plaatje: geen krachtvoer en alles voor de weidevogels. De gemiddelde veehouder organiseert dit vanuit de opbrengst, maar omdat ik altijd denk vanuit het ideale ecologische plaatje, legt dat druk op het economische plaatje. Soms vraag ik me af: waarom maak ik het mezelf zo moeilijk?

Ondertussen ben ik iets minder rechtlijnig. Ik zoek nu naar een balans: hoe kunnen we zo dicht mogelijk bij die ideale ecologische visie blijven, terwijl het werk en rendement iets makkelijker worden?”

Met hulp van Aardpeer: 93 hectare biodynamisch

“Dankzij Aardpeer hebben we 25 hectare extra grond aan de boerderij kunnen toevoegen. Hierdoor is het hele bedrijf biodynamisch geworden, in totaal 93 hectare! Dat betekent extensieve landbouw, met weinig koeien: 70 koeien op 93 hectare, oftewel 0,8 koe per hectare. Ze lopen jaarlijks zo'n 4000 uur buiten op het kruidenrijke grasland.

Dat is ook een feestje voor de weidevogels. Er zijn percelen met plasdras, uitgestelde maaidata (voor 15 juni wordt er niet gemaaid) en we beweiden met oog voor de vogels. Hier spot je grutto’s, kieviten, scholeksters, tureluurs, bergeenden en zwanen. Op het Aardpeer-land lopen zelfs reeën.”

In korte broek de gezonde Roodbonte dames fotograferen

Samen met Jaring lopen we naar de koeien, die vanwege het weer binnen staan. “Ik geniet ervan om in de zomer in korte broek en T-shirt buiten te zijn. En om een gezonde Fries Roodbonte kudde tevreden in het kruidenrijke grasland te zien staan. Mooi glimmend, met volle uiers en pensen. Daar maak ik graag foto’s van. Ik ken elke koe persoonlijk en werk hard voor ze. Zo verzet ik dagelijks draadjes om ze elke 12 uur een vers stuk gras te geven via stripbegrazing of blokbeweiding.”

Kalfjes bij de koe

“Dit jaar heb ik een nieuw experiment gestart: de kalfjes blijven bij de koeien. Dit voelt als de natuurlijkste manier, maar brengt ook uitdagingen met zich mee. In het begin was er minder stress, maar later, bij het scheiden (na drie maanden), bleek dit juist veel stressvoller dan bij een vroege scheiding. De kalveren sprongen over hekken en sloten, en het gehuil was oorverdovend. Ook veroorzaakte het chaos als een koe haar kalf niet kon vinden. Sommige kalveren die bleven, werden door meerdere moeders geadopteerd, wat weer stress gaf.

In 2025 ga ik opnieuw experimenteren, waarschijnlijk met pleegmoeders om rust in de kudde te bewaren en voldoende melk over te houden. Ik geloof in leren door te doen. Gewoon proberen en daaruit leren. Op gevoel, en dan oplossingen bedenken.”

Inspireren

“Ik wil graag mensen inspireren. Laatst gaf ik een lezing voor ruim honderd docenten van verschillende landbouwopleidingen. Mijn belangrijkste boodschap? Leid je studenten praktisch op. Ik sta graag op een podium om te delen wat ik heb geleerd.”

Melk en vlees rechtstreeks van Boer Brunia

“Elke zaterdag komen mensen uit de buurt hier vlees en zuivel halen. Van hangopmakers tot kaasmakers die 300 liter melk per keer meenemen.”

Voederhaag met 25 soorten

“Voor meer biodiversiteit hebben we een voederhaag aangeplant met 1400 boompjes van 25 verschillende soorten. Langs de potstal staat een klein voedselbosje met walnotenbomen. We blijven bomen planten, vooral dichtbij het erf. Verderop doen we dat bewust niet, zodat predatoren geen schuilplaatsen hebben en weidevogels veilig zijn. Dit jaar planten we nog eens 1000 bomen via een landschapsherstelproject!”

We helpen elkaar vooruit

“Als biodynamische boer neem ik deel aan de collegiale toetsing van Demeter. Om de twee jaar zien we alle bedrijven uit onze groep. Elke boer moest zijn filosofie in een tekening uitdrukken, waarna de anderen reflecteerden. Dat gaf waardevolle inzichten.

Ik heb dagelijks contact met twee bevriende boeren. We delen alles en helpen elkaar vooruit.”

Kamp van Koningsbruggen en Aurelius

“Ik deed mee aan het tv-programma Kamp van Koningsbruggen en haalde de eindstreep. De belangrijkste les? Het leven is wat je gedachten ervan maken. Die quote van Marcus Aurelius klopt. Ook in de landbouw. Als je positief blijft, blijf je creatief. Houd dingen klein en overzichtelijk. Eén van mijn stieren heet dan ook Aurelius.”

Doneer een stukkie grond

Dankzij de steun van onze obligatiehouders zorgt Jaring ervoor dat zijn Friese Roodbont koeien grazen in een gezonde, biodiverse omgeving. Hij laat hij zien dat het kan: gezond voor de natuur én voor de boer.

Daarom startte we een actie: door donaties willen we 1 hectare grond volledig vrij maken. Zodat het voor altijd natuurvriendelijk kan blijven. En jij kan daarbij helpen, doneer een Stukkie Grond en maak een verschil voor natuur, boer en de toekomst!

*Erkend door Stichting Zeldzame Huisdieren.

Fotografie: simonelips.com

Tekst: Jurjen Groot